Τατόι: «Πράσινο φως» για την αποκατάσταση των Ανακτορικών Κήπων
Η εμβληματική αλέα με τις δενδροστοιχίες της μπροστά από το ανάκτορο του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι θα οδηγεί σε έναν άλλο κόσμο… Πολύχρωμοι ροδώνες συντροφεύουν τον περίπατο κάτω από μεγάλα πλατάνια. Κυπαρίσσια, καρυδιές, λεύκες και βελανιδιές υψώνονται δίπλα από έναν αναγεννημένο κήπο αρωματικών φυτών και βοτάνων. Φορτωμένα με καρπούς οπωροφόρα δέντρα «αντικρίζουν» έναν ολάνθιστο λαβύρινθο.
Κισσοί, κουμαριές και φτελιές συμπληρώνουν τη μελλοντική εικόνα των Ανακτορικών Κήπων, που θα έχει έως το 2025 ο επισκέπτης-περιπατητής. Το απόγευμα της Πέμπτης το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων γνωμοδότησε ομόφωνα θετικά στην προμελέτη για την αποκατάσταση των κήπων με βάση τις αρχικές χαράξεις τους, αλλά και τις σύγχρονες αρχές πυροπροστασίας και βιωσιμότητας.
Η περιοχή επέμβασης της μελέτης περιλαμβάνει έκταση 34 στρεμμάτων και περιμέτρου 762 μέτρων. Η μελέτη αποκατάστασης των Κήπων του Ανακτόρου στο Τατόι εκπονείται από τη διακεκριμένη αρχιτέκτονα τοπίου Ελλη Παγκάλου και αποτελεί χορηγία της ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ προς το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η υλοποίηση του έργου χρηματοδοτείται με 3.000.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με την κεντρική ιδέα της μελέτης, ο ρόλος των δένδρων είναι πολύ σημαντικός στη σύνθεση του φυτικού υλικού. Τα μονοπάτια ακολουθούν τις αρχικές χαράξεις, όπως αυτές υφίστανται σήμερα, όπου φυτεύονται περίπου 450 δένδρα.
«Η αποκατάσταση και ανάδειξη των Κήπων του Ανακτόρου εντάσσονται στον συνολικό σχεδιασμό του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την αποκατάσταση και ανάδειξη του ιστορικού πυρήνα του Τατοΐου, στο πλαίσιο της στρατηγικής αξιοποίησής του ως μνημειακού συνόλου. Η ιστορική τεκμηρίωση, το θεσμικό πλαίσιο για τη διατήρηση και αποκατάσταση των ιστορικών κήπων, τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά, η χρήση κατάλληλου φυτικού υλικού, προσαρμοσμένου στο μικροκλίμα και ανθεκτικού στη φωτιά, αλλά και η χρήση υλικών με βάση τις αρχές της αναστρεψιμότητας και της βιωσιμότητας αποτελούν βασικές παραμέτρους του σχεδιασμού της μελέτης αποκατάστασης», ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, και επρσήμανε ότι «οι κήποι αναβιώνουν ως σημαντικό μέρος της χωροταξικής σύνθεσης και της ζωής στο π. βασιλικό ενδιαίτημα, αλλά και της εμπειρίας του σημερινού επισκέπτη».
Η μελέτη σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΠΟ αναδεικνύει κήπους αντάξιους των βασιλικών κήπων της Ευρώπης με σεβασμό στην ιστορικότητα του χώρου. Η μελλοντική εικόνα φαίνεται ότι θα αφήσει στο παρελθόν την τραυματισμένη ομορφιά τους από την πυρκαγιά του 2021 που κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα των φυτεύσεων, το οποίο με το πέρας του έργου της ανάδειξης του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου θα έχει αποκατασταθεί. H θέση των κήπων βρίσκεται νότια του ανακτόρου-μουσείου, το οποίο σύμφωνα με τα έργα αποκατάστασης θα επανέλθει μορφολογικά και αισθητικά στο πρότυπο εξωτερικό κέλυφος που κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.
Στη στάθμη του προαύλιου κήπου του Ανακτόρου και στο κέντρο αυτού, βρίσκεται το ορειχάλκινο άγαλμα ενός Κοζάκου κυνηγού, το οποίο η βασίλισσα Ολγα είχε αγοράσει και μεταφέρει από τη Ρωσία. Λίγα βήματα από το εμβληματικό άγαλμα ξεκινά η διπλή πλατιά μαρμάρινη σκάλα σε συμμετρική διάταξη, για την πρόσβαση στην κατώτερη στάθμη των κήπων. Σήμερα, κατεβαίνοντας την εν λόγω κλίμακα, συναντάμε τη στέρνα στην τεχνητή σπηλιά του κήπου και την προσθήκη της πισίνας από τη δεκαετία του ’50, στοιχείο το οποίο στην τελική μορφή του έργου δεν θα υφίσταται. Από τη στάθμη αυτή και κάτω, διαμορφώνεται η κεντρική αλέα των κήπων, η οποία έχει σημαντικό ρόλο στη χωρική οργάνωσή τους, ενώ εκατέρωθεν διαμορφώνονται μονοπάτια διατεταγμένα σε ομόκεντρους κύκλους. Στις θέσεις όπου διασταυρώνονται οι εγκάρσιες πορείες με την κυκλική διάταξη, προκύπτουν επιμέρους κυκλικοί κόμβοι. Από τις φωτογραφίες της μελέτης διακρίνεται ένας επιπλέον κόμβος στο κέντρο της σπείρας, ως απόληξη της διαδρομής στο λαβύρινθο. Στον τομέα, στα δυτικά της Aλέας, χωροθετούνται χρηστικές λειτουργίες, όπως το θερμοκήπιο και το γήπεδο τένις. Τα μονοπάτια του περιπάτου ακολουθούν τις αρχικές χαράξεις, όπως αυτές εντοπίζονται από τα ίχνη της οριοθέτησής τους. Η δημιουργία υδατοπερατών επιφανειών συμβάλλει στην ανάπτυξη της βιοποικιλότητας διασφαλίζοντας φυσικές συνθήκες στο περιβάλλον, ευνοώντας συγχρόνως την ανάπτυξη τοπικής χλωρίδας και πανίδας.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΣ
Οπως αναφέρεται στην ιστορία, το κτήμα αγοράστηκε από τον Γεώργιο Α’ το 1872. Το 1886 ολοκληρώθηκε το Ανάκτορο και το 1890 οι Κήποι. Η διαμόρφωση των κήπων γύρω από το Ανάκτορο, καθώς και οι εργασίες ανάπλασης όλου του κτήματος είναι έργο του Λουδοβίκου Μύντερ, Δανού δασολόγου και φιλέλληνα, διευθυντή του κτήματος (1873-1892). To 1916 ξέσπασε η Μεγάλη Πυρκαγιά από την οποία διασώθηκαν το Νέο Ανάκτορο και οι Κήποι. Το διάστημα 1924-1926 εφαρμόστηκε δεκαετές πρόγραμμα της Ανωτέρας Δασολογικής και Ανωτέρας Γεωπονικής Σχολής για τη διαχείριση των κήπων.